Quadrafonie.nl

QUADRAFONIE, ook wel Quadro, Quadrofonie, Quadraphonie en Quadrophonie genoemd. Ook worden vaak de termen Quadraphonic of Quadrophonic gebruikt.

Volgens het Van Dale woordenboek (13e uitgave 1999) is de juiste spelling “quadrafonie” en betekent:
“Vorm van stereofonie met een geluidsweergave via vier kanalen.”

Het zal begin jaren zeventig van de vorige eeuw geweest zijn dat quadrafonie in Nederland werd geïntroduceerd.
Na monoweergave (1 kanaal) en stereoweergave (2 kanaals) van muziek kwam er een logisch gevolg, namelijk het weergeven van muziek over vier kanalen (quadrafonie).
Men wilde een zo goed mogelijke geluidsweergave creëren, immers in de praktijk hoor je geluiden en muziek ook van alle kanten.
Het best te realiseren zijn geluidsopnamen op en -weergaven van zogenaamde bandrecorderbanden of 8-tracks cassettes.
Het in de studio gemengde geluid tot vier kanalen kon 1 op 1 zonder kwaliteitsverlies overgezet worden op deze banden of cassettes. Daardoor is quadrafonische muziek afkomstig van vier kanaals bandrecorderbanden of vier kanaals 8-track cassettes van de beste kwaliteit.
Echter, het merendeel van de muziekliefhebbers was in het bezit van LP’s. Daarom is men gaan zoeken naar technieken om vier muziekkanalen in de LP groef te persen zodat de muziek thuis weer via vier kanalen kon worden beluisterd.
Om te kunnen luisteren naar quadrafonie heeft men nodig: vier speakers (links voor, rechts voor, links achter en rechts achter) en een extra versterker voor de achterspeakers. Men kan ook de twee versterkers voor de voor- en achterspeakers vervangen door een vier kanaals (quadrafonische) versterker. Daarnaast is een juiste decoder nodig om de quadrafonische LP te kunnen beluisteren. Deze decoder was vaak ingebouwd in de quadrafonische versterker of receiver, maar was ook los te koop.

Helaas is quadrafonie nooit echt populair geweest. Redenen zijn onduidelijk, maar ik vermoed dat dit een drietal oorzaken had.

1 Niet ieder gezin zat toen te wachten op vier (grote) speakers in de huiskamer. Een verkoper van quadrafonische audio-apparatuur vertelde mij dat tijdens demonstraties die speakers zo veel mogelijk werden “verborgen” omdat vaak de echtgenotes niet zoveel speakers in de huiskamer wilden.

2 Ten aanzien van de LP’s waren er drie quadrafonische systemen op de markt hetgeen niet echt duidelijk was voor de consument. Want welk systeem zou succesvol en daardoor blijvend zijn?

3 De quadrafonische LP’s waren duurder dan de stereo LP’s. Daarnaast moest er extra geld uitgegeven worden voor de quadrafonische afspeel- en weergaveapparatuur. Een kapotte naald betekende een dure nieuwe naald.

 

De drie systemen die in Nederland op de markt waren, zijn:
– SQ (Stereo Quadraphonic) van Sony/CBS/Columbia.
– QS (Quadraphonic Stereo) van Sansui.
– CD-4 van JVC, ook Quadradisc genoemd.

Van deze drie systemen is alleen het CD-4 systeem van JVC volledig discreet. D.w.z. het geluid wordt gescheiden in vier aparte kanalen en via de vier boxen (links voor, rechts voor, links achter en rechts achter) gescheiden weergegeven.
Dit in tegenstelling tot de SQ en QS systemen. Hier is er sprake van overspraak tussen de vier kanalen, de vier kanalen worden niet volledig gescheiden.
Ondanks dat SQ en QS vergelijkbaar zijn, heeft men verschillende decoders nodig om de LP’s te beluisteren, een SQ decoder voor SQ LP’s en een QS decoder voor QS LP’s.
Voor het beluisteren van CD-4 LP’s was afgezien van een aparte decoder (demodulator) ook een draaitafel nodig voorzien van een speciaal element en naald (Shibata naald).

Voor de liefhebber is er in 1973 een boek uitgebracht met quadro- en stereoversterkerschakelingen.
(door W. Jak, uitgever Kluwer, ISBN 90 2010 589 2). Online te lezen via: https://nvhrbiblio.nl/biblio/boek/Jak%20-%20Quadro-%20en%20stereo%20versterkerschakelingen.pdf

Wordt vervolgd en uitgebreid. Dank voor uw geduld.